Chỉ là “lo bò trắng răng”

 

Tre Việt - Nhằm hoàn thiện hệ thống các văn bản, nghị định hướng dẫn thi hành Luật An ninh mạng; mới đây, Bộ Công an đã hoàn thành và công bố Dự thảo Nghị định quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân (lần 2), nhằm phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn và xử lý hành vi phạm pháp luật về dữ liệu cá nhân, để lấy ý kiến đóng góp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Dự thảo Nghị định, gồm 6 chương, 30 điều, quy định về dữ liệu cá nhân, xử lý dữ liệu cá nhân, biện pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân, Ủy ban bảo vệ dữ liệu cá nhân, xử lý vi phạm về dữ liệu cá nhân, trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Dự thảo Nghị định cũng đưa ra nhiều mức phạt đối với tổ chức, cá nhân vi phạm, xâm hại dữ liệu cá nhân; dự kiến mức phạt cao nhất lên đến 80 triệu đồng đối với hành vi tiết lộ dữ liệu cá nhân trái phép, Bộ Công an cho biết sẽ lấy ý kiến đóng góp vào Dự thảo Nghị định trong thời gian 02 tháng kể từ ngày công bố.

Tuy nhiên, thay vì những đóng góp mang tính xây dựng, nhiều tổ chức, cá nhân thiếu thiện chí đã cố ý đưa ra những quan điểm sai lệch nhằm mục đích phá hoại. Ngày 16/02/2021, trang RFA Tiếng Việt đăng bài “Lo ngại về vấn đề Nhân quyền trong Dự thảo Nghị định Bảo vệ dữ liệu cá nhân”, dẫn lời một người được cho là thạc sỹ chuyên ngành nhân quyền (không rõ danh tính), cho rằng: quy định tại Điều 6, Dự thảo Nghị định này “đi ngược lại với tinh thần tôn trọng quyền con người tại Hiến pháp năm 2013 và Luật Nhân quyền quốc tế”. Theo người này, việc sử dụng các thuật ngữ, như: “an ninh quốc gia, sức khỏe cộng đồng, đạo đức xã hội,…” làm điều kiện để yêu cầu các bên phải tiết lộ dữ liệu cá nhân là “mơ hồ và có phạm vi rộng”. Thậm chí, vị thạc sỹ này còn dẫn chứng hàng loạt văn bản như Tuyên ngôn Nhân quyền phổ quát 1948 (UDHR) và Công ước quốc tế về các quyền dân sự chính trị (ICCPR), thậm chí là cả Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (năm 2013) để rêu rao rằng Dự thảo Nghị định quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân “vi hiến”, “vi phạm pháp luật quốc tế”, v.v.

Tre Việt khẳng định, trên thực tế UDHR, ICCPR, Hiến pháp (năm 2013) đều ghi nhận quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình của con người. Tuy nhiên, sự ghi nhận này không phải ở mức tuyệt đối. Minh chứng là: Khoản 2, Điều 29, UDHR, quy định: “Khi thụ hưởng các quyền và tự do của mình, mọi người chỉ phải tuân thủ những hạn chế nhất định do Luật định, nhằm mục đích bảo đảm sự công nhận và tôn trọng thích đáng đối với các quyền tự do của người khác, cũng như đáp ứng các yêu cầu chính đáng về đạo đức, trật tự công cộng và phúc lợi chung trong một xã hội dân chủ”. Khoản 1, Điều 17, Công ước quốc tế về các quyền dân sự chính trị (ICCPR), quy định: “Không ai bị can thiệp một cách độc đoán hoặc bất hợp pháp đến đời sống riêng tư, gia đình, nhà ở, thư tín, hoặc bị xúc phạm bất hợp pháp đến danh dự và uy tín”. Có nghĩa rằng, việc can thiệp trong giới hạn luật định (can thiệp hợp pháp) là điều khả thi. Hoặc tại Khoản 2, Điều 14, Hiến pháp (năm 2013) cũng quy định: “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng”.

Như vậy, RFA trích dẫn lý lẽ của người được cho là thạc sỹ chuyên ngành nhân quyền đã “vô tình” bỏ quên không ít nội dung pháp lý quan trọng, liên quan trực tiếp đến quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình của con người. Pháp luật quốc tế hay pháp luật Việt Nam hiện đều ghi nhận các quyền cơ bản này, tuy nhiên cũng đưa ra rất rõ ràng những trường hợp hạn chế quyền. Tôn trọng quyền cá nhân không đồng nghĩa với việc được xâm phạm đến quyền, lợi ích chung của cộng đồng hay của cá nhân khác. Ngoài ra, việc sử dụng các thuật ngữ, như: “an ninh quốc gia”, “sức khỏe cộng đồng”, “đạo đức xã hội”,… làm điều kiện để yêu cầu các bên phải tiết lộ dữ liệu cá nhân cũng không hề mơ hồ như lời đánh giá chủ quan của RFA. Các thuật ngữ ấy luôn được sử dụng xuyên suốt trong các văn bản pháp luật quốc tế và các văn bản pháp luật của Việt Nam, chứ không phải mới xuất hiện lần đầu tiên tại Dự thảo Nghị định quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, như lời RFA lu loa.

Mặt khác, cho dù là phạm vi rộng, nhưng bất cứ một thành tố nhỏ nào thuộc “an ninh quốc gia”, “sức khỏe cộng đồng”, “đạo đức xã hội”,… bị xâm hại thì cũng sẽ gây tác động rất lớn đến cộng đồng xã hội. Vì thế, việc sử dụng những thành tố mang tính khái quát này vào quy định hạn chế quyền là hợp lý.

Nghị định quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân (Dự thảo) đúng như tên gọi của nó là nhằm bảo vệ dữ liệu cá nhân của công dân, phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn và xử lý hành vi vi phạm pháp luật về dữ liệu cá nhân, hoàn toàn không có sự xâm hại bất hợp pháp đến quyền con người. Vì vậy, việc RFA lo ngại về vấn đề nhân quyền trong Dự thảo Nghị định Bảo vệ dữ liệu cá nhân, chỉ là “lo bò trắng răng”./.