Tre Việt - 3/3/2014, nhà văn Nguyên Ngọc cùng 60
“nhân sĩ chấy thức” khác đã hùng hồn đăng tải tuyên bố vận động thành lập cái
gọi là “Văn đoàn độc lập Việt Nam” (VĐĐLVN). Cổ súy rùm beng cho “sự kiện này”
(chẳng nói thì thiên hạ cũng đoán được) là một số cá nhân, tổ chức, trang mạng
có “truyền thống đi ngược”, a dua và chống phá. Tuy mới chỉ là giai đoạn “vận
động” chứ chưa thực sự được “thành lập” nhưng chỉ cần đặt bản tuyên bố ấy cạnh
cái Danh sách Ban vận động thành lập do Nguyên Ngọc cầm đầu đã “hé lộ” ngay rất
nhiều mâu thuẫn, rất nhiều vấn đề mà nhờ đó lật tẩy phần nào bộ mặt thật không
lấy gì làm hay ho của VĐĐLVN. Như thế há chẳng phải là VĐĐLVN “lấy tay vả
miệng” hay sao?!
1. Nguyên Ngọc cùng những kẻ “đồng hội
đồng thuyền”, một cách rất chuyên nghiệp, đã vận động thành lập “hội này” bằng
một tuyên ngôn thoạt nghe có vẻ “đao to búa lớn” với những mục đích chính đáng,
cao cả tưởng như không chỉ Việt Nam mà bất cứ nền văn học của dân tộc nào trên
thế giới cũng mong muốn, ấy là “góp phần tích cực xây dựng và phát triển một
nền văn học Việt Nam đích thực, nhân bản, dân chủ, hiện đại, hội nhập với thế
giới”, ấy là “có thể đóng vai trò tiền phong đúng như nó phải có trong sự nghiệp
phục hưng văn hóa, phục hưng dân tộc mà lịch sử đang đòi hỏi”. Thế nhưng, cái
mục đích “to đùng to đoàng” ấy lừa mị được ai khi mà soi vào bản Danh sách Ban
vận động thành lập thì tòi ra vị trí thứ hai, nghĩa là chỉ sau vị trí thứ nhất
(Trưởng ban Nguyên Ngọc), lại chính là Bùi Chát. Chắc thiên hạ không ai xa lạ
gì, Bùi Chát – tác giả của “thơ dơ, thơ rác, thơ nghĩa địa”, người sáng lập Mở
Miệng với sản phẩm là thứ “quái thai lai quái dị”, tục tĩu, bệnh hoạn, nổi
loạn, phản động (đối tượng nghiên cứu trong “luận văn thạc sĩ” mới bị thu
hồi vì tính chất phi chính trị, phản văn hóa, phản khoa học mà Tre Việt từng đề
cập đến trong một bài viết khác),… Nhìn vào bản danh sách không xếp theo thứ tự
A, B, C,… cũng chẳng xếp theo thứ tự tuổi đời từ thấp đến cao hay từ cao xuống
thấp mà lại bắt đầu bằng cái tên của Trưởng ban rồi đến cái tên của Bùi Chát
ngồi “nghễu nghện” trên khá nhiều bô lão “mũ cao áo dài” trong làng văn thì
đoán rằng có hai tình huống: 1. “Bố đẻ” của “thơ dơ, thơ rác, thơ nghĩa địa”
hẳn phải chiếm một ghế “tối quan trọng” trong VĐĐLVN, sản phẩm “quái thai lai
quái dị” của anh ta chắc được VĐĐLVN đề cao!; 2. VĐĐLVN lợi dụng điều này để
chứng minh cho bàn dân thiên hạ thấy hội của tôi là thế đấy, tham gia hội của
tôi “quyền tự do sáng tác và công bố tác phẩm” của các bạn sẽ được khuyến
khích, bảo đảm cho dù các vị có phóng uế ra phế thải của những đầu óc bệnh hoạn
(Bùi Chát là tấm gương to đùng). Vì vậy, hãy thử hình dung xem trong một ngày
đẹp giời nào đó, VĐĐLVN mang những thứ thơ tục tĩu, bệnh hoạn, nổi loạn của Mở
Miệng bày lên đĩa và mời thiên hạ “xơi” thì không biết có “thức tỉnh lương tri
và bồi đắp đạo đức xã hội” được tí nào như họ hùng hồn tuyên ngôn không, hay
chỉ làm ô uế bầu khí quyển văn học nước nhà. Ấy thế mà họ còn cao giọng “văn
hóa Việt Nam
2. Trong Tuyên bố vận động thành lập,
VĐĐLVN liệt kê ra ba nhiệm vụ cụ thể mà như Lâm Trực @ nhận xét thì: nhiệm vụ
cao cả và đẹp long lanh nhưng chả có gì mới mẻ, vì những thứ đó đã được
xác định trong Điều lệ Hội Nhà Văn Việt Nam theo Quyết định số 69, ngày
14/7/1005, thậm chí, Điều lệ Hội nhà văn Việt Nam còn cụ thể hơn nhiều.
Vấn đề là “nói có đi đôi với làm”? Nếu lướt một loáng từ đầu đến cuối danh
sách, 61 cái tên, chắc hẳn không ít người nhận ra rất nhiều người nằm trong
danh sách ấy hiện vẫn là hội viên Hội nhà văn Việt Nam
3. Chỉ ra thực trạng “văn học yếu kém” để
rồi nêu lên nguyên nhân chủ quan lướt qua trong 2 dòng (nguyên nhân chủ
quan trước tiên thuộc chính người cầm bút là sự thờ ơ đối với trách nhiệm
xã hội, vô cảm trước thời cuộc, quan trọng hơn nữa là thiếu độc lập tư duy, từ
đó mà tự hạn chế năng lực sáng tạo), nguyên nhân khách quan với dung lượng dài
gấp 3 lần (một xã hội như chúng ta đang có, trong đó các quyền tự do cơ bản của
con người thực tế bị vi phạm trầm trọng, đương nhiên đè nặng lên tâm lý sáng
tạo của người cầm bút, làm mờ nhạt và tắt lụi các tài năng. Quyền tự do sáng
tác và tự do công bố tác phẩm đang là đòi hỏi sống còn của từng nhà văn và của
cả nền văn học. Không có những quyền tự do tối thiểu đó thì không thể có một
nền văn học đàng hoàng. Một thể chế tổ chức đời sống văn học nặng tính quan
liêu và bao cấp càng làm nặng nề thêm tình hình, đồng thời lại không tạo được
mối liên kết lành mạnh giữa những người viết để nâng đỡ và thúc đẩy nhau trong
công việc, hỗ trợ nhau trong khó khăn). Điều này bộc lộ nhận thức, nhãn quan
“lệch lạc”, phiến diện của 61 thành viên Ban vận động, trong đó có không ít
“lão làng” bởi văn học yếu kém mà đổ vấy cho thể chế, cho xã hội (ấy là chưa kể
những gì họ liệt kê ra không phải là sự thật!), thì hẳn là buồn cười. Văn học yếu
kém, nhà văn phải tự xem lại cái Tài, cái Tâm, cái Tầm của mình chứ! Hơn thế,
cái danh của nhà văn là nằm ở tác phẩm. Giá mà họ dành thời gian tập trung để
viết, để sáng tác chứ không phải để tụ tập, kết bè kết cánh làm những việc vô
bổ, gây hại biết đâu lại có tác phẩm lớn cống hiến cho công cuộc “phục hưng văn
hóa, phục hưng dân tộc”?! Trộm nghĩ như vậy nhưng nhìn vào Danh sách Ban vận
động thì thấy ngay: Từ đầu đến cuối, từ trẻ đến già, từ người có danh tiếng đến
kẻ vô danh tiểu tốt,… đều là những cái tên hiện không còn “hot” trên văn đàn,
chắc vì biết mình “tài cạn”, “tâm tối” nên chỉ còn cách dùng chiêu PR hâm nóng
tên tuổi thường thấy trong Showbis Việt. Cái danh sách này, với những cái tên
như Hà Sĩ Phu, Nguyễn Quang Lập, Bùi Minh Quốc, Nguyễn Huệ Chi, Châu
Diên,… nổi lên là những “chấy thức” thường xuyên có những hành động, phát
ngôn vu cáo, xuyên tạc hoặc đả kích chế độ thì tự nó cũng
đã vạch áo cho người ta xem và khiến người ta không thể tin được những gì hoa mỹ,
“đao to búa lớn” mà họ đã hùng hồn đăng tải trên mạng. Dư luận hoàn toàn có thể
hoài nghi về mục đích thực sự của VĐĐLVN cũng như việc có hay không một tổ
chức nào đó giật dây cho những con người háo danh hoạt động?
