Tre Việt - Ngày 12-9-2014, trang Ba Sàm có đăng bài “Bắt mạch
Hiến… nháp” của Hoàng Xuân Phú. Tre Việt không thực hiện được lời tác giả rằng
“Bài này khá dài,… Mong bạn
đọc dành thời gian và kiên trì đọc đến cuối,…”. Bởi, mới đọc được ý 1 của phần
1 Chứng “Tất định” đã có đôi điều
muốn trao đổi cùng tác giả. Ở phần này, Hoàng Xuân Phú viết: “… nghiện
đem tất cả mọi thứ ra để quy định hay định nghĩa,
rồi coi đó là chuẩn mực, khuôn phép, và áp đặt lên toàn dân. Buồn thay, chuẩn
mực mà thường phi lý, cứ sai hoài sai mãi…”. Có thực chuẩn mực “cứ sai hoài sai
mãi…” như Hoàng Xuân Phú viết không?
Mở đầu 1.1. Hoàng Xuân
Phú viết: “Một biểu hiện của chứng hoang tưởng quyền lực, coi thường
người dân, là không chịu thừa nhận quyền con người thuộc phạm trù đương
nhiên, như sự tồn tại của con người, mà coi quyền con người là thứ do
thế lực cầm quyền ban cho dân chúng”.
Viết vậy, là Hoàng Xuân Phú có sự nhầm lẫn, không phải quyền con người là vô
tận, mà trong các quyền con người có quyền bị hạn chế bởi pháp luật mỗi nước.
Thật vậy, nghiên cứu “Công ước quốc tế về các quyền dân sự, chính trị”
chúng ta thấy quyền con người có hai loại: Các
quyền tuyệt đối và các quyền bị hạn
chế. Các quyền tuyệt đối, như: “Không ai bị tước đoạt mạng sống một cách vô
cớ” (Điều 6); “Không một người nào có
thể bị tra tấn” (Điều 7); “Không được
phép bắt giữ làm nô lệ người nào” (Điều 8),… Các quyền bị hạn chế, như: “Quyền
tự do đi lại và lựa chọn nơi cư trú” (Điều 12); “Quyền tự do tư tưởng, tín ngưỡng và tôn giáo” (Điều 18); “Mọi người có quyền giữ quan điểm của mình”
(Điều 19); “Quyền hội họp hòa bình…”
(Điều 21); “Quyền lập hội” (Điều 22),... Công ước cũng quy định: việc thực hiện
những quyền trên “kèm theo những nghĩa vụ và trách nhiệm đặc biệt và phải chịu
một số hạn chế nhất định, vì sự tôn trọng các quyền hoặc uy tín của người khác;
bảo vệ an ninh quốc gia hoặc trật tự công cộng, sức khỏe hoặc đạo đức của công
chúng”[1].
Trong “Tuyên bố Viên và Chương trình hành động”, cộng đồng quốc tế cũng khẳng
định: “Tất cả các quyền con người đều mang tính phổ cập, không thể chia cắt,…
Trong khi phải luôn ghi nhớ ý nghĩa của tính đặc thù dân tộc và khu vực về lịch
sử, văn hóa và tôn giáo,…”[2].
Trong hệ thống pháp luật Việt Nam cũng như của nhiều quốc gia
khác, quyền con người luôn được gắn liền
với quyền và nghĩa vụ công dân. Công
ước nhân quyền châu Âu (có hiệu lực từ ngày 03-9-1953) đã đưa ra các quy định
về các quyền cơ bản của con người; trong đó có quyền bị hạn chế, như: quyền tự
do ngôn luận được ghi ở Ðiều 10: “1. Tất cả mọi người đều có quyền tự do bày tỏ
ý kiến. Quyền này bao gồm việc được tự do bày tỏ ý kiến và tự do trao đổi các
thông tin mà không cần phải nhận được bất kỳ việc cho phép nào từ phía cơ quan
công quyền và không phân biệt biên giới. 2. Việc thực hiện các quyền nói trên,
bao gồm cả các nghĩa vụ và trách nhiệm, hình thức, điều kiện, các hạn chế hoặc
các biện pháp trừng phạt cần phải được ghi rõ trong các văn bản pháp luật có
cân nhắc đến việc cần thiết đối với một xã hội dân chủ, vì lợi ích đối với an ninh
quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ, duy trì trật tự công cộng và ngăn ngừa tội phạm,
bảo vệ sức khỏe và đạo đức, nhân phẩm hoặc danh dự của con người, ngăn ngừa
việc phát tán các thông tin mật hoặc để bảo đảm quyền lực và tính độc lập của
các cơ quan tư pháp”[3].
Rõ ràng, trong khi Khoản 1 của Ðiều luật này quy định: ai cũng có quyền được
bày tỏ, trao đổi quan điểm của mình mà không phân biệt địa vị xã hội, giới
tính, biên giới, thì Khoản 2 lại quy định: việc thực thi các quyền đó gắn với
các hạn chế được cụ thể hóa trong pháp luật của mỗi quốc gia. Trên thực tế, mỗi
quốc gia đều cân nhắc tình hình thực tế của mình để đưa ra các đạo luật nhằm cụ
thể hóa việc thực hiện quyền tự do ngôn luận của công dân. Không có thứ tự do “tuyệt đối” mà không bị hạn
chế vì những lợi ích nhiều mặt của quốc gia, dân tộc, ở sự ổn định xã hội, mà
thiếu nó thì mọi nỗ lực cố gắng của con người đều trở nên vô nghĩa. Bởi vậy, Liên minh châu Âu (gồm 28 quốc gia)
cho phép các nước thành viên cân nhắc lợi ích của mỗi quốc gia để đưa ra các quy
định cụ thể, nhằm hướng dẫn công dân thực hiện quyền tự do ngôn luận theo tinh
thần Công ước nhân quyền châu Âu nói trên.
Chúng ta còn nhớ sự kiện họa sĩ Kút vẽ tranh châm biếm nhà Tiên
tri Hồi giáo Mohammed dẫn đến bạo động ở Đan Mạch và vụ việc Mục sư Giôn ở bang
Phlo-ri-đa (nước Mỹ) có ý định đốt kinh Cô-ran đã để lại hậu quả nặng nề đối
với xã hội, khi người ta quan niệm hành vi đó là “quyền tự do của cá nhân được
pháp luật bảo vệ”. Chúng ta cũng chưa quên việc Hoa Kỳ và nhiều quốc gia phương
Tây đòi truy cứu trách nhiệm hình sự đối với ông chủ mạng WikiLeaks cũng chỉ
với lý do thông tin của mạng này “có thể” gây nguy hiểm cho Quân đội Hoa Kỳ. Và
gần đây là vụ Edward Snowden tiết lộ bí mật hoạt động của cơ quan tình báo Mỹ,
dẫn đến cựu nhân viên tình báo này phải tỵ nạn tạm thời ở Nga trước sự truy bắt
gắt gao của Chính phủ Mỹ, cũng chỉ vì tội tiết lộ bí mật quốc gia. Tại sao lại
có tình trạng đó? Vì những người này đã tuyệt đối hóa quyền con người mà không
thấy nghĩa vụ, trách nhiệm công dân. Điều đó cho thấy, trong khi thực hiện
quyền của mình, mỗi người là công dân nước nào cũng có bổn phận phải thực hiện
nghĩa vụ công dân và luật pháp của nước đó; bất kỳ ai khi cư trú ở một nước nào
đó, cũng phải chấp hành luật pháp của nước sở tại, nghĩa là phải thực hiện một
phần nghĩa vụ công dân của nước này. Việt Nam cũng không phải ngoại lệ. Ông
cha ta nói: “Nhập gia tùy tục” cũng là vì thế.
Điều
19, Công
ước quốc tế về các quyền dân sự, chính trị, đã ghi: “1: Mọi người đều có quyền giữ quan điểm của mình mà không ai được can
thiệp; 2: Mọi người có quyền tự do ngôn luận…; 3. Việc thực hiện những quy định tại mục 2 của
điều này (Điều 19) kèm theo những nghĩa vụ và trách nhiệm đặc biệt. Do đó, có
thể phải chịu một số hạn chế nhất định… để: Tôn trọng các quyền hoặc uy tín của
người khác; Bảo vệ an ninh quốc gia hoặc trật tự công cộng, sức khỏe hoặc đạo
đức của công chúng”. Vậy thì, Khoản 1, Điều 14 Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN
Việt Nam năm 2013 ghi: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các
quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã
hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp
luật” thì có gì là sai, mà Phú viết: “Vậy là cả những quyền con người hiển
nhiên cũng không được thừa nhận, nếu không vượt qua “cửa ải hiến định”.
Điều đó cho thấy chứng “tất định” giống như một thứ bệnh ung
thư đã di căn, tác động xấu tới cuộc sống của mọi người dân”. Phải chăng, Hoàng
Xuân Phú có sự nhầm lẫn? Không. Với một Giáo sư toán học thì không thể có sự
nhầm lẫn ngô nghê ấy được. Điều đó khiến người ta đưa ra kết luận về động cơ và
mục đích của ông ta là không trong sáng./.
